مقدمه:

یکی از اشیایی که بسیاری از نیازهای اساسی انسان را در روزگاران بسیار دور تامین می‌کرد، پوست حیوانات بود که انسانهای اولیه به منظور برآوردن نیازهای غذایی خود آنها را شکار می‌کردند و از پوست آنها به روشهای گوناگون برای تهیه:

• پاپوش
• سپر
• زره چرمی
• کلاه رزمی چرمی
• تیردان چرمی
• چکمه و …

استفاده می‌کردند. امروزه با وجود گذشت قرنها، هنوز پوست حیوانات در نقش یکی از مواد اساسی برای تهیه لباس، پوشاک و وسایل دیگر و نیز جنبه‌های تزئینی ارزش اقتصادی و صنعتی خود را حفظ کرده است. امروزه چرم‌سازی، بصورت یک صنعت بزرگ (Leathering industry) درآمده است.

مراحل تهیه چرم:

آماده سازی پوست:

قبل از دباغی باید عملیات آماده سازی را به منظور حذف اضافات باقیمانده بر روی پوست (مانند چربیهای اضافی ، پشم و غیره) انجام داد که خود شامل چند مرحله به شرح زیر است.

خشک کردن و نمک زدن:

پوستها را پس از جدا کردن از بدن حیوانات با خشک کردن و یا نمک زدن برای دباغی نگهداری می‌کنند. این عمل با استفاده از نمک خشک، آب نمک یا خواباندن در محلول نمک انجام می‌گیرد. خشک کردن نیز در آفتاب و یا بوسیله جریان هوای گرم انجام می‌گیرد.

حذف اضافات:

قسمت اضافی روی پوست، مانند گوش، دم، سم و گوشتهای اضافی که ضمن کندن پوست بر روی آن باقی می‌ماند و از نظر چرم سازی ارزشی ندارد، پیش از هر عمل باید از پوست جدا شود.

خیساندن:

به منظور حل کردن و از بین بردن مواد زاید حل شدنی موجود روی پوست، آن را در آب خیس می‌کنند تا بدین وسیله، هم مواد زاید در آب حل شوند و هم الیاف پوست، آب جذب کرده، به شکل طبیعی خود در آید.

لش زدایی:

پوستها معمولا با مقداری چربی و گوشتهای اضافی همراه‌اند که باید حذف شوند. بوسیله ماشین لش زدایی که از دو غلتک، یکی فلزی و شیاردار و دیگری لاستیکی تشکیل شده انجام می‌پذیرد.

مو زدایی و آهک‌ زنی چرم:

پس از لش زدایی باید پشم و یا مو و پروتئین‌های غیر الیافی را از سطح پوست زدود. برای این منظور پوست را در محلول آب آهک قرار می‌دهند و به آن، سولفید سدیم می‌افزایند. هر مولکول سولفید سدیم بوسیله یک مولکول آب هیدرولیز شده، یک مولکول سولفید هیدروژن سدیم ایجاد می‌کند که کندن پشم و مو را تسریع می‌کند.

حذف سایر زواید:

در این مرحله، غده‌های پوستی بافتهای رنگی مو و مواد آهکی باقی مانده بوسیله ماشینهای ویژه از بین می‌رود.

حذف آهک:

آهک باقیمانده پس از مرحله قبل، باید کاملا گرفته شود و گرنه چرم حاصل، شکننده شده، در سطح آن ترکهایی ایجاد می‌شود که از رنگ آمیزی درست و دقیق آن جلوگیری می‌شود. این عمل، بوسیله مواد شیمیایی مانند نمکهای آمونیم، بی‌سولفیت سدیم، اسید سولفوریک و … انجام می‌گیرد.

فهرست مطالب:

• مقدمه
• مراحل تهیه چرم
• انواع چرمها و بهینه سازی آنها
• انواع چرم و کاربرد آنها
• صنعت دباغی
• دباغی با مواد گیاهی
• دباغی با مواد شیمیایی
• منابع و مآخذ