صنعت نفت و گاز:

در سال ۲۰۰۰ ایران چهارمین تولید کننده نفت خام جهان بود. ایران با دارا بودن ۹ درصد منابع نفت دنیا اولین (قدیمی‌ترین) کشور تولیدکننده نفت در خاورمیانه محسوب می‌شود. اولین چاه نفت ایران درتاریخ ۵ خرداد ماه سال ۱۲۸۷ توسط “ویلیام ناکس دارسی” سرمایه‌دار انگلیسی از چاهی درمنطقه “مسجد سلیمان” خوزستان استخراج شد و بدین وسیله فعالیت صنعت نفت در کشور ایران آغاز شد.

نفت و اقتصاد ایران:

در طی سال‌های پس ازکشف نفت وابستگی اقتصاد ایران به این ماده و درآمدهای حاصل از فروش آن به سرعت در حال افزایش بوده است. این وابستگی به حدی است که ضعف یا قوت این بخش در هر یک از عرصه‌های صدور به دنیای خارج و یا عرضه داخلی انرژی به طور مستقیم و غیرمستقیم تحرک و رشد اقتصادی، عملکرد سرمایه گذاری، مصرف، پس انداز، تورم، بیکاری و سایر متغیرهای کلان را تحت الشعاع قرار می‌دهد.

نقش نفت در اقتصاد ایران:

نقش نفت بعنوان تامین کننده ی سوخت ارزان و تامین کننده ی مواد اولیه صنایع پالایشگاهی و پتروشیمی، در مقایسه با نقش مالی و ارزی ان هنوز در درجه ی دوم اهمیت قرار دارد. صنعت نفت ایران تنها یک کارکرد پایه ای داشته و آن نیز تامین ارز بوده است. سازمانی سترگ برای اکتشاف، استخراج و صدر نفت خام ایران به وجود آمده تا با صدور بیش از ۲۰۰ میلیون تن در سالهای پیش از انقلاب و بیش از ۱۰۰ میلیون تن در سالهای پس از انقلاب، صرفا درآمد ارزی برای دولت بوجود آورد.

با اعمال مدیریت توسعه ای برونزا آرام آرام و همراه با رشد صنعت نفت، تجارت خارجی و بالاخره الگوی مصرف داخلی، دگرگونیهایی در راستای برونزا شدن یافتند، که حلقه ی وابستگی به خارج را در جهت خام فروشی و واردات و مصرف کالاهای ساخته شده تکمیل کرد. به این ترتیب برونزایی صنعت نفت که به خواست نیروهای استعماری انگلیس و آمریکا انجام گرفت در تداوم خود به برونزایی کل اقتصاد و برونزایی بخش مهمی از فرهنگ داخلی در ارتباط با مصرف، منتهی شد.

منابع نفت ایران:

تا کنون ۶۲ میدان نفتی درخشکی شناسایی شده است که ۵۹ میدان در حوزه عملیاتی مناطق نفت خیز جنوب (استان های خوزستان و کهکیلویه و بویراحمد)و ۳ میدان دیگر در نفت شهر (کرمانشاه) سروستان و سعادت آباد (فارس) قرار دارند. بزرگ ترین میدان های نفتی موجود را میادین آغاجاری. مارون و گچساران و اهواز تشکیل می دهند و قسمت اعظم تولید نفت خام کشور به آنها تعلق دارد. در فلات قاره تاکنون ۲۰ میدان نفتی کشف و مورد بهره برداری قرار گرفته است. میزان کل نفت خام موجود در مخازن فلات قاره ایران حدود ۳۹ میلیارد بشکه است که حدود ۳۱.۷ میلیارد بشکه آن به ۱۴ میدان نفتی فعال در خلیج خارس تعلق دارد و ۷.۳ میلیارد بشکه آن مربوط به بازدهی اولیه و ۱.۲میلیارد بشکه آن مربوط به بازیافت ثانویه است.