مسئولیت قراردادی:
دکتر جعفری لنگرودی:
elleutcartnoC etilibasnopser aL:
(ماده ۲۲۱ – ۲۲۲ – ۲۲۶ – ۲۲۷ – ۲۲۹ – ۲۳۷ – ۲۳۸ – ۲۳۹ قانون مدنی و ماده ۷۲۷ و ۷۲۸ قانون آئین دادرسی مدنی) مواد پراکنده دیگری نیز وجود دارد که در اثناء این گفتار بپاره ای از آنها توجه خواهد شد:
- مقدمه – چون قانون مدنی و سایر مواد مربوط بحقوق مدنی که در قوانین دیگر (مانند آئین دادرسی مدنی) آورده شده است از دو ماخذ (حقوق فرانسه – وقفه امامیه) گرفته شده است ناگزیر پیش از اینکه در موضوع بالا وارد شویم برای اینکه بین دو حقوق مذکور پلی بسته شود چند نکته ذیل را یادآور می شویم .
- اول – ضمان ومسئولیت – مسئولیت یک اصطلاح نو است که شاید در زیان فارسی بیش از نیم قرن سابقه استعمال نداشته باشد این اصطلاح را مترجمین در مقابل کلمه etilibasnopseR نهاده اند و امروز در حقوق جدید ایران اصطلاح مسئولیت روز بروزبیشتراستعمال میشود و جای اصطلاح قدیمی (یعنی کلمه ضمان) را میگیرد.
- مسئولیت و کلمه فرانسوی معادل آن در معنی بسیار وسیع بکار میرود بطوریکه هم در علم حقوق و هم در غیر حقوق بکار میرود بهمین جهت میگویند مسئولیت دو قسم است: الف – elarom eilibasnopser aL یا مسئولیت اخلاقی و آن هر نوع مسئولیتی است که قانون گزار متعرض آن نشده باشد مانندمسئولیت اناسن نسبت بخود یا نسبت بغیر یا نسبت بخدای خود. ب – elageL etilibasnopser aL یا مسئولیت قانونی و آن هر نوع مسئزلیتی است که قانون متعرض آن شده و ضمانت اجراء قانونی دارد.
- مسئولیت باین معنی وسیع در قرون گذشته گاهی استعمال شده و سپس متروک مانده است چنانکه گفته شده است (کلکم مسئول عن و عینه) مسئولیت در اینجا اعم از مسئولیت اخلاقی ومسئولیت قانونی است. در فقه اصطلاح (مسئولیت) بکار نرفته است بلکه از صدراسلام بپیروی از پاره ای از نصوص قانونی لفظ و ضمان را استعمال نموده اند آنهم بمعنی (مسئولیت قانونی) یکی از نصوص مزبور را برای اثبات این امر می آموزیم.
- الحلبی عن ابیعبدالله (ع)، سالته عن رجل ینفر برجل فیعتره ویعقردابته رحلا قال هو ضامن لماکان من شیئی، یعنی: شخصی بنام حلی از امام ابو عبدالله (ع) پرسید که کسی مرکوب سورای را رم داد و در نتیجه این عمل راکب و مرکوب هردو مجروح شدند قانون در این مورد چه می گوید: در جواب گفته شده که فاعل عمل مزبور ضامن حادثه است یعنی از جهت جراحتی که لغت ضمان هم در مسئولیت مدنی مسئزلیت کیفری هم متوجه او است. بنابراین لغت ضمان در مسئولیت مدنی و هم مسئولیت کیفری بکار رفته است و مجموع این دو قسم مسئولیت مسئولیت قانونی راتشکیل می دهند.
- کمک در تحول فقه، لغت ضمان منحصر به مسئولیت مدنی گردید. مسئولیت مدنی و اقسام آن
- در حقوق فرانسه مسئولیت مدنی را بدو قسم ذیل تقسیم می کنند: الف – مسئزلیت قراردادی (که عنوان بحث این گفتار است) این نوع از مسئزلیت متوجه کسی است که ضمن عقد صحیحی تعهدی را پذیرفته باشد ولی در انجام تعهد خویش تاخیر نماید (ماده ۷۲۷آئین دادرسی مدنی یااساسا” آنرا انجام ندهد و از این راه ضرری متوجه متعهدله شود (ماده ۷۲۸ آئین دادرسی مدنی) . ب – مسئولیت خارج از قرارداد یا elleutcileD eilibasnopseR و آن هر گونه مسئزلیت مدنی است که فاقد مشخصات (مسئولیت قراردادی) باشد.