ویتامین د یا ویتامین دی (Vitamin D) یکی از ویتامینهای لازم برای بدن و از ویتامینهای محلول در چربی است، که به رشد و استحکام استخوانها از طریق کنترل تعادل و افزایش میزان جذب کلسیم و فسفر و منیزیم کمک می‌کند. نورِ خورشید ظهر (حدود ساعت ۱۰ تا ۳) منبع اصلیِ این ویتامین، یعنی ساخت کوله کلسیفرول یا همان ویتامین دی ۳ است که در لایه های عمیق تر رو پوست (Epidermis) توسط یک واکنش شیمیایی که وابسته به تابش خورشید مخصوصاً اشعهٔ فرابنفشِ بی (UVB) است، می‌باشد. ویتامین دی، در واقع نوعی هورمون (Neurosteroid) محسوب شده که فعالانه به رشد مغز کمک می‌کند و تخمین زده می‌شود تا با ۲۰۰ تا ۲۶۰۰ ژن تعامل داشته و همچنان هر روزه به این شمار می‌آفزایند. نتیجهٔ این تعاملات از بهبود میزان منیزیم، فسفر و کلسیمِ استخوانها، تا کارکردِ بهتر سیستم ایمنی، متعادل شدن هورمون‌های پاراتیروئیدی، دستگاه جنسی، زور عضلانی، سیکل خواب و بیداری و انواع سوخت و سازهای بدن می‌باشد.
همچنین از طریق ترجمه ژن های هسته سلول به رشد سلول ها نیز کمک می‌کند. با اینکه تأثیرات ویتامین دی، بسیار گسترده است اما معمولاً کمبود این ویتامین را بیشتر مرتبط به پوکی استخوانها، عدم تعادلِ میزان هورمون‌های پاراتیروئیدی و ضعف سیستم ایمنی بدن می‌بینند که منجر به عدم توجه به جنبه‌های بسیار موثرِ دیگرِ این ویتامین می‌شود و از اهمیت و توجه بیشتر به این ویتامین می‌کاهد. فقط برخی از ماهی‌های پرچرب مانند سالمون (نه قزل آلای سالمونی بلکه خود سالمون) و ساردین، شاه ماهی و برخی دیگر از ماهی‌های چرب، حاوی مقدار قابل توجهی از این ویتامین هستند که خود فرایند سرخ کردن هم می‌تواند نیمی از ویتامین دی آنها را از بین ببرد. در واقع عدم وجودِ ویتامین دی در غذاها و برخورد نکردن مستقیم نور خورشیدِ ظهر (بین ساعات ۱۰ الی ۳) با پوست بدن از عوامل اصلیِ وجودِ فقر ویتامین دی در دنیاست.
تخمین زده شده که حدود یک میلیارد نفر در دنیا، به فقر ویتامین دی دچارند که این فقر در آمریکا بین ۳۶ تا ۵۴ درصد و در ایران بالای ۶۷% و در تهران ۸۱٫۳٪ و در اصفهان ۷۰% می‌رسد در حالی که این کمبود در فصل زمستان و بعد از آن، به دلیل کمبود خورشید یا حتی به دلیل کرونا (بعلت خانه نشینی) بسیار افزایش پیدا می‌کند. همه جای دنیا، این فقر در زنان و اطفال بیشتر دیده می‌شود، این درحالیست که در مناطق پر آفتابِ ایران نیز، به دلیل پوشش مردم، باز هم فقر ویتامین دی بشدت دیده می‌شود که به عنوان مثال در زاهدان، پس از بررسی دقیق با آمار بالا، تخمین زده شد؛ فقر ویتامین دی به بالای ۹۰٪ می‌رسد. همه اینها در حالی است که این ویتامین از ویتامین های حیاتی بوده و نقش بسیار اساسی در مریض نشدن، زودتر خوب شدنِ حتی بیماری های تنفسی و ساده؛ مثل سرماخوردگی تا کرونا (Covid-19)، کارکردِ درستِ بسیاری از ژن ها، رشد و نمو صحیح و بهترِ اطفال حتی در سنین آتی آنها،را دارد به طوری که کسانی که در سنین پایین دچار کمبود ویتامین دی نبوده‌اند، در مراحل بعدیِ رشد خود نیز، بسیار سالم‌تر بوده‌اند.