بررسی فقهی اصل حسن نیت در قراردادها از نظر مذاهب خمسه:
حسن نیت به عنوان یک اصل در حقوق فرانسه در قراردادها و مسئولیت مدنی به کار می رود نفوذ این اصل بر اساس مبانی است که در حقوق اروپایی وجود دارد ودر نظام حقوقی ایران اصل حسن نیت کاملاً اصلی است که از حقوق فرانسه برگرفته می باشد باید گفت که اصل حسن نیت در حقوق ایران نیز کاربرد فراوانی یافته است و آن هم به دلیل نفوذی است که حقوق اروپایی مخصوصاً حقوق فرانسوی در نظام حقوقی ایران دارد.
در نظام فقهی، معادل اصل حسن نیت، قاعده احسان می باشد که مبتی بر نیکی و خیرخواهی است و از این اصل می توان برداشت که هر عمل حقوقی و عبادی باید براساس احسان صورت بگیرد. همچنین باید گفت که در رابطه با اداره فضولی غیر در فقه و حقوق مسائل بسیاری در باب احسان مطرح شده است در این پایان نامه سعی شده است به ریشه های فقهی قاعده احسان و تطبیق آن با حسن نیت پرداخته شود.
بیان مسئله:
حسن نیت یکی از اصول کلی حقوقی است که در پی نفوذ اخلاق در عرصه حقوق موضوعه ظاهر شده است. حسن نیت، از یک سو، عبارت است از اعتقاد خلاف واقع به وجود یک وضعیت حقوقی قاعده مند و از سوی دیگر، رفتار صادقانه ای است که لازمه اجرای تعهد می باشد. حسن نیت به طور کلی رفتاری است گویای اعتقاد با اراده ای که به ذینفع اجازه می دهد، با رعایت قواعد حقوقی، از خشونت و خشکی قانون رهایی یابد. عده ای چنین می گویند که حسن نیت معادل امر متعارف، یعنی عرف و عادت است و عده ای دیگر، چنین می اندیشیند.
که حسن نیت یکی از اصول کلی حقوقی است. به نظر نگارنده حسن نیت یکی از اصول کلی حقوقی است که دارای خصایص کلی و دائمی بودن، انتزاعی و ارزشی بودن می باشد و به درستی از مفاهیم عینی و محسوس و متغیر و قابل عدول، متمایز است، به ویژه اصل حسن نیت با عرف تفاوت دارد. اگرچه باید برای تمیز امر معقول به رفتار اشخاص با حسن نیت توجه نمود. به حسن نیت در اسناد بین المللی نیز به درستی اشاره شده است.
اهمیت موضوع:
در حقوق پاره ای از کشورها اصل حسن نیت در اعمال حقوقی اهمیت بسزایی دارد و مبنای پاره ای از قواعد حقوقی نیز قرار گرفته است. آنچه اصل حسن نیت را در کانون توجه حقوقدانان ما قرار داده است این است که در بسیاری از کنوانسیون های حقوقی و یا قرادادهای نمونه بین المللی اصل حسن نیت با شدت و ضعف متفاوت اشاره شده است. در حقوق ایران اکنون این پرسش مطرح است که آیا از مبانی و متون حقوقی و فقهی ما اصل حسن نیت قابل استخراج است، آیا در صورت مثبت بودن پاسخ مطالعه و استخراج آن سودمند است؟ و یا آن که تولید و یا سایر مبانی در دسترس در حقوق ایران و متون فقهی رافع نیازهای ما بوده.
هدفهای تحقیق:
- امکان استخراج «حسن نیت» به عنوان اصل از منابع
- معرفی کاربرد و سودمندی اصل حسن نیت
- تبیین قلمرو و آثار اصل حسن نیت
- تبیین مواردی که به اصل حسن نیت می توان تمسک جست
- تبیین مواردی که رعایت حسن نیت و توجه به آن لازم است.
فهرست مطالب:
- چکیده
- بیان مسئله
- اهمیت موضوع
- هدفهای تحقیق
- سوالات تحقیق
- سوال اصلی تحقیق
- سوالات تحقیق
- فرضیه ها
- روش تحقیق
- ابزار گردآوری اطلاعات
- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
- متغیرها
- فصل اول:
- کلیات، بیان مفاهیم
- مبحث اول: مفهوم حسن نیت
- گفتار اول: مفهوم اصطلاحی حسن نیت
- گفتار دوم: مفهوم فقهی حسن نیت
- مبحث دوم: اصول مرتبط با اصل حسن نیت
- گفتار اول: اصل لزوم
- بند اول: مبانی اصل لزوم
الف: مبانی فقهی
۱: کتاب
۲: سنت
۳: بناى عقلا
۴: اجماع - ب: مبانی قانونی
- گفتار دوم: اصل وفای به عهد
- بند اول: وفای به عهد ریشه تعهدات
- بند دوم: مبانی وفای به عهد در قرآن
- بند سوم: آیه «تجاره عن تراض»
- گفتار سوم: اصل صحت
- بند اول: تعریف اصل صحت
- بند دوم: مبانی اصل صحت
- الف: مبانی فقهی
- ب: مبانی قانونی
- فصل دوم: احسان در فقه و حقوق
- مبحث اول: جایگاه احسان
- گفتار اول: تحلیل احسان در نظر برخی از فقهای اهل تسنن
- گفتار دوم: مستندات احسان
- مبحث دوم: نظرات حقوق دانان راجع به ماهیت احسان در اداره فضولی
- گفتار اول: شرایط اداره
- گفتار دوم: آثار اداره فضولی مال غیر
- گفتار سوم: تعهدات مدیر فضولی
- گفتار چهارم: تعهدات مالک
- مبحث سوم: نظرات فقیهان در رابطه با احسان
- مبحث چهارم: جایگاه احسان در حقوق
- گفتار اول: قصد احسان یا اداره برای دیگری
- گفتار دوم: اختلاف نفع شخصی و احسان
- گفتار سوم: اثر اشتباه
- گفتار چهارم: اثر اکراه
- مبحث پنجم: احسان در حقوق تطبیقی
- فصل سوم:
- قاعده احسان در قراردادها
- مبحث اول: قرارداد
- گفتار دوم : قرارداد
- مبحث دوم: احسان به عنوان یک قاعده
- گفتار اول: قلمرو قاعـــده
- گفتار دوم: مصادیق قاعده
- بند اول: موارد دفع ضرر
- بند دوم: مورد جلب منفعت
- بند چهارم: اقدامهـــای انسان دوستانه ی عمومی
- مبحث سوم: نقش حسن نیت در احسان
- گفتار اول: خیرخواهی رکن معنوی احسان
- گفتار دوم: حسن نیت رمز تاثیر احسان
- مبحث چهارم: تاثیر حسن نیت در قراردادها
- نتیجه گیری
- منابع و ماخذ
- منابع فارسی
- منابع عربی
- منابع لاتین
- سایت