اکراه در قتل:
واقعه حقوقی که رخ می دهد، در مواردى ممکن است علاوه بر آنکه سبب هاى متعدّدى در پیدایش آن دخیل باشد، از نظر گستره مقررات نیز مشمول مقررات و یا چند عنوان مجرمانه دیگر واقع شود. تشخیص مقررات کیفرى ـ حقوقى حاکم بر واقعه مزبور و همچنین تعیین میزان تقصیر هر یک از سبب ها در اینگونه موارد، امرى با اهمیت و بسیار دشوار و پیچیده است.
اقسام اکراه:
۱ ـ اکراه ملجی یا تام این نوع از اکراه موجب زوال رضا و محدودیت اختیار و آزادی اراده می شود و در آن خوف تلف نفس یا عضو وجود دارد. به بیان دیگر شخص به تلف نفس یا قطع و یا نقص عضو تهدید می شود. تهدید به ایراد ضرب منتهی به فوت یا حبس به مدت طولانی نیز موجب بروز اکراه ملجی می گردد. در اینجا شدت وحدت خطری که مکره را تهدید می کند و رعب و هراس حاصل از آن به اندازه ای است که در شخص حالتی نظیر اضطراب ایجاد می کند. اصطلاح الجاء و ملجی هم که فقها برای تعبیر از این گونه اکراه به کار برده اند و برای تحقق آن الجاء مکره را لازم دانسته اند خود موهم همین معنی است. چه الجاء مفهومی نظیر اضطرار و ناچاری در بر دارد. در حقوق جزای عرضی این قسم از اکراه معمولا ملحق به اجبار می شود.
مقدّمه ـ ضوابط قانونى:
هرگاه دو نفر عدوانا در وقوع جنایتى به نحو سبب دخالت داشته باشند (نه مباشرت) کسى که تأثیر کار او در وقوع جنایت، قبل از تأثیر سبب دیگرى باشد، ضامن خواهد بود. مانند آنکه کسى چاهى حفر کند و دیگرى سنگى را در کنار آن قرار دهد و عابر به سبب برخورد با سنگ، به چاه افتد. در این صورت، فقط کسى که سنگ را در کنار چاه گذاشته است، ضامن می باشد و چیزى بر عهده حفرکننده نیست.
و اگر عمل یکى عدوانى و دیگر غیرعدوانى باشد، فقط شخص متعدّى ضامن خواهد بود. البته تبصره مادّه ۷۱ قانون … دیات، هر کدام را که متجاوز شناخته می شد، ضامن می دانست (مادّه ۷۱ قانون … دیات سابق و ماده ۳۶۴ قانون مجازات اسلامى لاحق. در مواردى که چند نفر با هم سبب آسیب یا خسارتى شوند، به طور تساوى عهده دار خسارت خواهند بود (مادّه ۷۲ قانون … دیات سابق و ماده ۳۶۵ قانون مجازات اسلامى لاحق.
جرایم ناشى از اکراه در قتل موضوع مواد ۷۱۴ به بعد قانون مجازات اسلامى:
۱ ـ شرح واقعه: آقاى «الف» ۲۰ ساله، راکب موتور سیکلت هوندا و فاقد گواهینامه، در حین رانندگى در محل عبور عابران پیاده با عابرى به نام «ب» تصادف می کند و او را از ناحیه پا مجروح می سازد و سپس از محل حادثه متوارى می شود. متعاقبا مجروح توسط مأموران راهنمایى و رانندگى براى مداوا به صندلى عقب یک تاکسى به رانندگى «ج» منتقل شده و به طرف بیمارستان حرکت داده می شود. در بین راه و در حین گردش تاکسى به دور میدان، ناگهان درب عقب تاکسى باز و مجروح بر روى زمین پرتاب می شود.
پس از آن، مجروح (ب) از ناحیه سر، شدیدا مضروب و در حال بیهوشى به بیمارستان … در شهر … منتقل می شود و تحت درمان قرار میگیرد، اما معالجات انجام شده مؤثر واقع نمی شود و مجروح جانش را از دست میدهد. پزشک قانونى، مرگ او را ناشى از ضربه مغزى تشخیص می دهد و جواز دفن صادر می کند. کاردان فنى نیز از محل حادثه و تاکسى بازدید کرده و ضمن ترسیم کروکى، آقایان «الف» و «ج» را مقصّر می شناسد و نامبردگان با صدور قرار قانونى، توقیف مىشوند.
فهرست مطالب:
- چکیده
- مقدمه
- مقدّمه ـ ضوابط قانونى
- بر فرض صحّت داده هاى مسئله
- بخش اوّل: ماهیت قانونى مقرّرات حاکم بر واقعه
- بخش دوم: موجبات ضمان
- نتیجه گیرى
- منابع و مآخذ