انتخابات:
انتخابات فرایندی دموکراتیک و یک عامل مهم برای تشکیل ارگان‌های حکومتی در جوامع مدنی می‌باشد. در انتخابات معمولاً افرادی که برای تصدی مسئولیت‌های حکومتی نامزد شده‌اند اقدام به تبلیغات گسترده می‌نمایند و مردم بر اساس نوع برنامه و خط مشی این افراد، رای خود را به صندوق‌های رای می‌اندازند.[نیازمند منبع] در کشورهای مختلف بسته به نوع دموکراسی که در آنجا اجرا می‌شود نهادهای متفاوتی مسئولیت اجرا و یا نظارت بر انتخابات را به عهده دارند. انتخابات ممکن است به صورت پایان‌دوره‌ای ، میان‌دوره‌ای، یا زودهنگام انجام شود. هم‌چنین ممکن است که گسترهٔ رای‌دهندگان در انتخابات متفاوت باشد، مانند تفاوتی که بین انتخابات ملی (رئیس جمهور) و انتخابات شهری (نمایندگان مجلس) دیده می‌شود.
تعیین مسئولان اصلی کشور:
در بسیاری از کشورهای دنیا، قانون اساسی، تعیین افرادی که مسئولیت‌های کلیدی در کشور را به عهده می‌گیرند، منوط به انتخابات کرده‌است. منظور از مسئولیت‌های کلیدی مواردی مانند ریاست جمهوری، نمایندگی در مجلس (نظیر مجلس شورای اسلامی در ایران، مجلس عوام در انگلستان، یا مجلس سنا در امریکا)، و مواردی از این دست است. در ایران، رئیس جمهور، نمایندگان مجلس و اعضای شوراها باید از طریق انتخابات تعیین شوند. هم‌چنین اعضای مجلس خبرگان نیز با انتخابات تعیین می‌شوند.
شورای نگهبان، مسئولیت نظارت بر تمام موارد یاد شده را به عهده دارد. سایر ارگان‌هایی که در انتخابات در ایران نقش دارند، عبارت‌اند از مجلس شورای اسلامی و ستاد انتخابات کشور در وزارت کشور و هیئت مرکزی نظارت بر انتخابات مستقر در شورای نگهبان. اگرچه در مورد ساختارهایی نظیر شورای اسلامی شهر و روستا، مجامع صنفی و غیره هم انتخابات انجام می‌شود اما این دسته انتخابات در قانون اساسی پیش‌بینی نشده و هر سازمان یا ساختاری با توجه به آیین نامه‌اش عمل می‌کند.
همه‌پرسی دربارهٔ یک موضوع ملی:
گاهی برای اجماع در مورد یک موضوع ملی اقدام به برگزاری انتخابات می‌شود. به عنوان نمونه، در روز ۱۲ فروردین سال ۱۳۵۸ هجری شمسی، در ایران انتخابات به منظور پایه‌گذاری حکومت جمهوری اسلامی انجام شد، که ۹۸ درصد از رای‌دهندگان در آن انتخابات، به برقراری نظام جمهوری اسلامی رای موافق دادند.[نیازمند منبع] نمونهٔ دیگری از این گونه انتخابات، در اواخر قرن بیستم در تیمور شرقی انجام شد که در آن مردمان این کشور پس از سال‌ها مبارزه، رای بر استقلال کشورشان از سلطهٔ دولت اندونزی دادند. مورد دیگری که می‌توان از آن یاد کرد همه پرسی برای قانون اساسی اتحادیه اروپا بود که در همان مراحل اولیه با رای مخالف مردم هلند و فرانسه مواجه شد.
پانویس‌ها:
- قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اصل ۶
- قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اصل ۹۹
منابع و ماخذ:
- وب‌گاه وزارت کشور
- وب‌گاه شورای نگهبان
- قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. پایگاه اینترنتی مجلس شورای اسلامی. بازدید در تاریخ ۳ آوریل ۲۰۰۷.
- متن کامل لایحه نظام جامع انتخاباتی. سایت حقوق. بازدید در تاریخ ۳ آوریل ۲۰۰۷.
- پایگاه جامع اطلاع رسانی انتخابات