انتخابات و تبلیغات انتخاباتی در ایران:

هنگامی که در زمستان ۱۳۵۸ پس از ۲۵۰۰ سال نظام شاهنشاهی در ایران، نخستین انتخابات ریاست جمهوری برگزار شد، پژوهشگران با شگفتی مشاهده کردند نامزدی که بیش از همه یعنی ۵۳۶۲ ستون سانتیمتر- آگهی تبلیغاتی در چهار روزنامه پر تیراژ آن زمان چاپ کرده بود، ۱۶ درصد آرای صندوقها را به دست آورد، ولی نامزدی که فقط ۲۴۰ ستون سانتیمتر آگهی تبلیغاتی در آن روزنامه ها داشت، با ۷۷ درصد آرا به ریاست جمهوری انتخاب شد. در واقع سهم تبلیغات مستقیم رسانه ای بازنده، بیست و دو برابر سهم آگهیهای برنده انتخابات بود. ۱۶ سال پس از وقوع این پدیده در پنجمین دوره انتخابات مجلس ایران، بعکس پدیده قبلی این بار همبستگی قابل توجهی میان تعداد آرای نامزدهای انتخاباتی و تبلیغات مستقیم انتخاباتی آنان دیده شد. یعنی نامزدهایی که رای بیشتری آورده بودند تبلیغات مستقیم رسانه ای بیشتری داشتند.

تبلیغات انتخاباتی را می توان به دو دسته اصلی رسانه ای و غیر رسانه ای تقسیم کرد از سوی دیگر هر کدام از این دو دسته نیز به تبلیغات مستقیم و غیر مستقیم قابل تقسیم اند. واضحترین تبلیغات مستقیم رسانه ای انتشار آگهیهای تبلیغاتی (advertising) از طریق تامین هزینه آن از سوی آگهی دهنده است مهمترین تفاوت چنین تبلیغی با گونه های دیگر، از جمله پروپاگاندا (Propaganda) وجود جهت گیری همیشه مثبت در آنها، عدم الزام در یکسانی آگهی دهنده و منتشر کننده آگهی، و در نتیجه عدم الزام در وجود اعتقاد راستین منتشر کننده به آگهی دهنده و محتوای آگهی او و در واقع وجود یک رابطه مادی (پولی) میان این دو و مشخص بودن آگهی دهنده برای گیرنده پیام است. در تبلیغات غیر مستقیم رسانه ای، یا آن رابطه مادی (پولی) وجود ندارد.

و یا اگر وجود داشته باشد، کاملا پنهان است (مقالات از نوع رپرتاژ آگهی که اشاره ای به آگهی بودن آن نشده است، از بارزترین نمونه های پنهان محسوب می شود). همچنین این باور در گیرنده پیام به وجود می آید که فرستنده پیام (رسانه)، خود نیز نسبت به پیام و منبع پیام جهت گیری دارد. با این دسته بندی می توان آگهیهای انتخاباتی نامزدها در مطبوعات، پوسترها و تابلوهای خیابانی آنان را از نمونه های بارز تبلیغات مستقیم رسانه ای دانست واز آن سو، مقالات مطبوعاتی سخنرانیهای حامیان نامزدها در مجامع خطبه های نماز جمعه و از این قبیل را نمونه های تبلیغات غیر مستقیم رسانه ای محسوب داشت. نمونه های تبلیغات مستقیم و غیر مستقیم غیر رسانه ای را می توان در ارتباطات چهره به چهره به صورت گفتگوهای دوستانه در میهمانیها و یا جدلهای کاملا جهت گیرانه در محافل دید.