من میوه ی درخت سقز (بنه) هستم!

در فارسی اسم من بن و بنه می باشد و عده ای هم به آن پسته ی وحشی می گویند. انواع اقسام دارم. به میوه پیوندی من گلخک و به نوع ترش من بنشته می گویند و در شیراز ماس بندان آنرا با ماست مخلوط می کنند، تا خوش بو و گوارا شود. در زبان ترکی به میوه من چاتلانغوش و چتلانغوچ می گویند که سابقا در تهران زیاد مصرف داشت. اعراب به میوه درخت من حب الخضراء لقب داده اند. گل درخت من قرمز است. در رنگرزی از آن استفاده می شود. پسته را به تنه ی من پیوند می زنند.

تا محصولی درشت و خندان بدست آورند و چنانچه مرا به درخت پسته پیوند کنند، میوه ی من درشت شده و گلخنک نامیده می شود. درخت من دیر خزان می کند و از تنه ی آن به طور طبیعی، یا بادادن شکاف صمغی خارج می شود که به آن در فارسی سقز و در عربی بطم می گویند . در بلوچستان میوه درخت مرا کوبیده و با آن حلوا درست می کنند و معتقدند که بهترین مقوی اعصاب و شهوت است. در خوزستان و سایر استان های جنوبی، دانه های میوه ی مرا در ظرفی پر از آب نگاهداری می کنند تا خشک نشود.

درخت من در جنگل های خشک:

• فارس
• کرمان
• بلوچستان
• یزد
• لرستان
• کردستان
• ارتفاعات الموت
• کوه های پنجگانه

می روید و از دوستان کبد و طحال است. شهوت را زیاد می نمایم. زهکش کلیه و ریزکننده سنگ ها هستم، اخلاط سینه و ریه را پاک می کنم، خارج کننده اقسام کرم معده بوده و پیشاب را زیاد می نمایم . خون قاعده و بواسیر را که بسته شده باشد باز می کنم. بادشکن ـ ضد فلج و لغو بوده، سرفه و خفقان را تسکین می دهم. مسکن درد کمر ـ درد پشت و درد قولنج هستم. میوه ی مرا جهت درمان غش و استسقاء تجویز کرده اند. مخلوط با بادام و شکر جهت چاق شدن بدن و باز شدن ادرار و با سرکه جهت سردرد و تنقیه جگر و گزیدن افعی و رتیل نافع می باشم. اگر میوه مرا داخل نان کنند، از تخمیر آن در شکم جلوگیری می کنم و به هضم آن کمک می نمایم. زیاده روی در خوردن من باعث زخم شدن دهان و کم اشتهایی است. ضماد من درمان ورم ها و زخم های سخت است. مالیدن میوه کوبیده من بر پوست بدن باز کننده رنگ و نیکویی رخسار است و در صورتی که مدتی آن را بر محل ماه گرفتگی بمالند، به تدریج رنگ آن را زایل می نمایم.

صمغ درخت من که سقز نام دارد، مقوی معده بوده و به هضم غذا کمک می کند و با آن سقزهای تجارتی را می سازند. پیشاب آور و محرک اشتها است وبا محلول الکلی آن در جهت صنعت نوعی ورنی فساد ناپذیر ساخته می شود. ضماد آن که با پیه ذوب می شود جهت رفع کجی و ترکیدن ناخن و درمان شقاق مزمن (ترک نشیمنگاه) می باشد. مخصوصا اگر کمی شنجرف به آن اضافه شود. صمغ درخت من مخلوط با روغن زیتون جهت بر طرف کردن ورم ها و ترک پوست و خارش آن سودمند می باشد. مقدار خوراک سقز پنج گرم می باشد. اهالی بلوچستان و استان های جنوبی که از میوه من استفاده می کنند، در برابر امراض بزرگ مثل سرطان در امان می باشند و اگر دسترسی به میوه من ندارید، از ترشی من که به چاتلانغوش معروف است نوش جان فرمایید.

صمغ درخت «بنه» به عنوان دارویی برای درمان فشار خون مطرح است:

صمغ درخت بنه بهترین و ارزانترین دارو برای درمان فشار خون و ناراحتیهای معده است. تحقیقات نشان داده صمغ این گیاه از خاصیت دارویی خوبی برخوردار بوده و روغن آن گرم و خشک برای تقویت اعصاب ، صاف کردن صدا، باز کردن انسداد و درمان گرفتگیهای عروق و یرقان موثر است. برای درمان نفخ و گاز معده نیز از روغن این گیاه استفاده می شود. همچنین صمغ خارج شده از ساقه درخت بنه در هنر نقاشی بارنگ و روغن و آدامس سازی استفاده می شود و مصرف همین آدامس دارویی موثر در کاهش برخی بیماری ها است.

این درخت بیشتر در:

• غرب زاهدان
• نصرت آباد
• ارتفاعات ناهوک
• بیرک سراوان
• ارتفاعات سرباز
• لاشار استان سیستان و بلوچستان

دیده می شود. در سیستان و بلوچستان گیاهان دارویی زیادی می روید و تا کنون حدود ۴۰ گونه گیاه داروی در این استان شناسایی و خواص ۲۰ گونه آن بررسی شده است. بنه درختی با ارتفاع بیش از ۱۵ متر با تاجی گرد و بزرگ و تنه ای قطور به قطر نیم متر، ناصاف و تیره رنگ، اوایل فصل بهار گل می دهد.

قلمرو رویش این درخت از:

• جزایر قناری
• کشورهای ساحل مدیترانه تا آسیای صغیر
• سوریه
• قفقاز
• ایران
• افغانستان
• پاکستان

کشیده شده است. جنگل های ایران نیز کشتگاهی مناسب برای پرورش دانه های معطر و روغنی این درخت است.