پیشرفت و توسعه، از دیرباز، همواره از مهم ترین پرسش ها و خواست های بشر و اجتماعات و جوامع انسانی بوده و هست. به نظرمی رسد از شمار تعیین کننده ترین عوامل به حرکت در آوردن افراد و جوامع نیز بوده باشد. لیکن این مسیرازدهه ی ۱۹۵۰ به این سوی به صورت تئوری و نظریه ی منسجم و مدون از حیث عملیاتی به صورت اقدامات و مکانیزم های سامان مند در آمده و دنبال می گردد. از این رو پس از جنگ جهانی دوم، در باب پیشرفت و توسعه، شاهد چهار انگاره زیر می باشیم:
- نظریه ی نوسازی، که در دهه ۱۹۵۰ مدل و الگوی غالب در باب توسعه ی کشورها، به ویژه جهان سوم، به شمار می رود. خاستگاه این تئوری فضایی بود که در آن ایالات متحده آمریکا بدون کم ترین آسیب از جنگ جهانی دوم، در اوج قدرت قرار داشت.
- نظریه ی وابستگی، که در اواخر دهه ی۱۹۶۰ درآمریکای لاتین به ظهور می رسد و به قصد معارضه و مقابله با پارادایم نوسازی شکل می گیرد و وارد عمل شده و سامان دهی می گردد.
- دهه ی ۱۹۷۰ نظریه نظام جهانی، از سوی «امانوئل و الرشتاین» ارائه می شود.
- نظریه ی تقارب و همگرایی؛ در فرایند بازخوانی و بازاندیشی، نظریه های سه گانه یاد شده،دراواخر دهه ی ۱۹۸۰ دچار تحول،هم درلایه های درونی و هم در پیوند و ارتباط بیرونی با یکدیگر می گردند که درنتیجه به نزدیک شدن هم سویی و هم گرایی آنها می انجامد؛ طوری که به نظر می آید درنظریه ی تقارب و هم گرایی سیمای نوین و تحول یافته نوسازی.
متن گزارش:
پیدایش نوسازی
مکتب نوسازی برایند و محصول سه رویداد تاریخی که پس از جنگ دوم جهانی اتفاق افتاده است می باشد:
- جنگ دوم جهانی سبب تضعیف بسیاری از کشورهای اروپا گردید، فرصت مناسب برای بالندگی آمریکا فراهم آورد تا به عنوان ابرقدرتی درعرصه ی بین المللی ظهور نماید،و با اجرای طرح بازسازی اروپا به یک رهبر جهانی تبدیل شده و در دهه ی ۱۹۵۰ عملاً مسؤولیت اداره ی امور همه ی جهان را به عهده گیرد.
- گسترش و توانمند شدن جنبش جهانی کمونیسم یا رهبری اتحاد شوروی و نفوذ آن در اروپای شرقی، جنوب شرق آسیا و آسیا میانه.
- تجزیه ی امپراطوری های استعماری اروپایی در آسیا ـ آفریقا و آمریکای لاتین موجب ظهور شمار بسیاری از کشور ـ ملت های جدید در جهان سوم گردید (سو، ۱۳۸۷، ۲۹).
تعریف نوسازی:
برای نوسازی تعاریف گوناگون و متعددی با توجه به حوزه و سطح نوسازی (اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی) ارائه گردیده است. نظیر تبدیل روحیه تقدیرگرایی به روحیه ی کارآفرینی،گرفتن و پذیرفتن ارزش های مدرن،سازگاری با شرایط جدید،جایگزینی کنش عاطفی و موقعیت انتسابی به کنش غیرعاطفی و موقعیت اکتسابی، فرایند تبدیل جامعه ی سنتی به مدرن و صنعتی، توسعه ی اجتماعی بر پایه ی صنعتی شدن، گسترش بازار جهانی سرمایه داری و … که می توان سیمای مشترکی را در همه نگریست و براساس آن نوسازی را بدین گونه ترسیم نمود:
- فراگرد تغییر و دگرگونی تکاملی و منجسم نهادی، کارکردی، ساختاری، فکری، ارزشی و روشی در حوزه های متنوع زیستی.