بررسی شاخصه های عرفان حقیقی و عارفان واقعی:

عرفان در لغت به معنای شناختن است و در اصطلاح به ادراک خاصی گفته می‌شود که از راه متمرکز کردن توجه به باطن نفس (نه از راه تجربهٔ حسی و نه از راه تحلیل عقلی) به دست می‌آید و در جریان این سیر و سلوک معمولاً مکاشفاتی حاصل می‌شود که شبیه به «رؤیا» است و گاهی عیناً از وقایع گذشته یا حال یا آینده حکایت‌ می‌کند. در تعریفی دیگر، به مفهوم شناختی «رازگونه و نهانی» خمیر مایه‌ی افکار بلند و آداب تأثیرگذاری است برای یافتن و پیوستن به حقیقت، از طریق «شهود»، «تجربه درونی» و «حال» که نشانه‌های آن، در مکاتب مختلف جهان، اعم از عقاید بِرَهمَن‌ها، بودائی‌ها، رواقیان، نسطوریان، مهریان (میترائیسم)، عقاید مسلمانان زاهد، عقاید افلاطونیان جدید، فرامین زرتشت، در فرقه کابالا از آیین یهود و اعتقادات سرخپوستان آمریکا به چشم می‌خورد.

مصداق حقیقت در عرفان الهی، وجود خداست. عرفان، شناختی حقیقت‌گرایانه و تلاشی عمل‌گرایانه فراتر از واقع‌گرایی حسی ـ عقلی و آرمان‌گرایی تصوری است؛ از این رو این مرام با رازگونگی و غیب‌ باوریِ آمیخته از «عشق» و «ذوق» و «اشراق»، همراه است. عرفان، نوعی روش برای حصول و رسیدن به حقیقت است و بر این فرض، بنا شده‌است که عقل و حواس پنجگانه، به دلیل خطاهای ادراکی، قابل اتکا نیستند و به تنهایی، قادر به درک حقیقت نمی‌باشند و از این رو، به نوعی تلاش برای ادراک بی‌واسطه حقایق نیاز است که بدان، عرفان می‌گویند. همچنین گفته می‌شود که عرفان، شناخت قلبی است که از طریق کشف و شهود، نه بحث و استدلال، حاصل می‌شود و آن را علم وجدانی هم می‌خوانند. کسی را که واجد مقام عرفان است، عارف گویند. عرفان در بسیاری از اقوام و ملل و مذاهب مختلف جهان و حتی مکاتب فلسفی، رایج‌ است.

شاخصه های عرفان حقیقی:

1. قرب الهی به عنوان هدف غایی عرفان و معنویت
2. عدم مخالفت با عقل
3. مطابقت با شریعت
4. هماهنگی با فطرت انسانی
5. توجه به همه ابعاد زندگی انسان
6. تصحیح نسبت دنیا و آخرت

شاخصه های عارفان واقعی:

1. یاد همیشگی خدا و تلاش برای نزدیکی به رضایت الهی
2. صراحت بیان و اجتناب از ابهام گویی
3. تاکید برشریعت و ریاضتهای شرعی که هماهنگ با دین و فطرت بشری است
4. دوری از گناه و حرام های شرعی به عنوان اصلی ترین راه رسیدن به آرامش و رضایت الهی
5. تلاش برای ناشناخته ماندن و پرهیز از فرقه سازی
6. تلاش برای تعالی خویش « علیکم انفسکم » و عدم تضاد در گفتار و رفتار
7. محبت به همه انسانها و تلاش برای هدایت آنها
8. محبت به همه آفریده های الهی به جهان خرّم از آنم که جهان خرّم از اوست عاشقم بر همه عالم که همه عالم از اوست
9. توکل به خدا و قطع امید از آفریده های الهی
10. تسلیم بودن در برابر، تصمیم خدا « ما رأیت الا جمیلا »
11. یاد همیشگی مرگ و قیامت
12. پیوند عرفان و زندگی نزد عارفان حقیقی و استفاده
13. تاکید بر تعقل و تدبر و اندیشه که ودیعه ای الهی به انسان است « افلا یعقلون ، افلا یتدبرون و … » از حلال های شرعی و تلاش برای کسب روزی حلال
14. حق محوری به جای دعوت به خویشتن و قطب محوری و استاد پرستی
15. عدم تجاوز به حقوق انسانها « حق الناس »