آلودگی منابع آب به مواد نفتی و روش کنترل آن:

توسعه فعالیت های اکتشافی استخراج و بهره برداری از منابع نفتی در کشورهای نفت خیز سبب بروز مشکلات زیست محیطی متعددی برای آن کشورها شده که یکی از مهمترین آنها آلودگی منابع آب و افزایش مقدار هیدروکربن ها در آب می باشد. بسیاری از ترکیبات آلی که از صنایع نفت و پتروشیمی و صنایع پایین دستی آنها به منابع محیط زیست وارد می شوند، مقاوم به تجزیه بیولوژیک بوده و دارای پتانسیل سمیت برای انسان می باشند. تصفیه این ترکیبات در فرایندهای تصفیه بیولوژیک معمولاً با مشکل مواجه است و اصطلاحاً به آنها ترکیبات مقاوم به تجزیه (Refractory) می گویند.

نفت و ترکیبات آن:

نفت خام مخلوط پیچیده ای از هیدروکربن ها و ترکیبات وابسته است. هیدروکربن های تشکیل دهنده آن دارای یک رنج گسترده ای از نقطه نظر اندازه مولکولی است که این رنج شامل متان تا آروماتیک های چند هسته ای و آسفالتن ها می باشد. نفت خام شامل ۸۴ تا ۸۷ درصدکربن ، ۱۱ تا ۱۴ درصد هیدروژن، ۰ تا ۵ درصد گوگرد، ۰ تا ۱ درصد نیتروژن و ۰ تا ۱ درصد اکسیژن می باشد.

ترکیب شیمیائی نفت خام شامل:

1. پارافین های نرمال: پارافین های نرمال از متان تا ۷۰ اتم کربن در مولکول، در نفت خام جدا و شناسایی شده اند.
2. پارافین های شاخه دار
3. هیدرو کربن های بنزنی: هیدرو کربن های بنزنی نظیر بنزن، نفتالین، بی فنیل و مشتقات الکیل دار پلی آروماتیک وآنتراسن به مقدار خیلی کم در نفت وجود دارد.
4. ترکیبات غیر هیدروکربنی: نیتروژن، گوگرد و فلزات به مقدار کم در نفت وجود دارد.
5. ترکیبات گوگردی: نظیر سولفید دی هیدروژن، مرکاپتانها، سولفیدها، دی سولفیدهای حلقوی و تیوفین.
6. ترکیبات نیتروژن دار: ترکیبات نیتروژن دار موجود در نفت عمدتاً شامل: پیریدین، کینولئین، کاربازل، اندول، پیرول، متالوپیرفیرینها،کمپلکسهای تترا پیرولیک می باشد.
7. ترکیبات اکسیژن دار: مهمترین ترکیب موجود در این گروه کربوکسلیک اسیدها می باشد. علاوه بر کربوکسلیک اسیدها، فنولها ، کتونها ، دی بنزو فوران نیز در دسته ترکیبات اکسیژن دار تشکیل دهنده نفت می باشد.
8. فلزات: در نفت نیکل و وانادیوم بیشتر یافت می شود اما فلزاتی نظیر آهن، روی، کروم، مس، منگنز و کبالت نیز موجود می باشد.
9. آسفالت و آسفالتن: نفت خام شامل ترکیبات غیر فرار جامد با جرم مولکولی زیاد است که هنگام تقطیر در ستون باقی می مانند. آسفالتن ها ترکیباتی با جرم مولکولی بالا و ساختمان بسیار پیچیده هستند.

پیشگوئی رفتار آلودگی ـ آلایندها بعد از ورود به یک سایت دچار یکی از سرنوشتهای ذیل می شوند:

• گروهی از آلاینده ها فرار بوده و به طرف بالا حرکت می کنند.
• بعضی به طرف پایین نشت می کنندوممکن است به منابع آبهای زیر زمینی وارد شوند.
• گروهی در بخش مرکزی وبصورت یک ستون یا توده حرکت می نمایند.
• بخشی تجزیه می شوند.
• بعضی آلاینده هابه عنوان ترکیبات شیمیایی مقاوم روی سایت باقی می مانند.