مؤلفه های خانواده ایرانی چیست؟
خانواده در همه جای دنیا می تواند هم به عنوان یک نهاد دیده شود و هم یک سازمان اجتماعی. خانواده در ایران نیز مثل هر جای دیگری است. اگر خانواده را به عنوان یک نهاد در نظر بگیریم یک سری اجزای ساختی دارد. مثل نقش ها، قواعد، هنجارها و تجهیزاتی که باید در کنار ساختار خانواده باشد. مثل مسکن، شیوه استقرار و معیشت اما خانواده را به عنوان سازمان باید کمی جزیی تر دید. بررسی نقش ها و پایگاه ها، روابط بیرونی و درونی و کنش های متقابل، ظرف زمان و مکان با توجه به وضعیت و هویت خانواده ایرانی این عوامل مشخص می شود.
مثلاچگونگی توزیع نقش ها، همین طور که خانواده آمریکایی را می توان به این صورت توصیف کرد.. با توجه به توزیع پایگاه ها و هنجارها و مناسبات بین افراد و توجه به سلسله مراتب قدرت، شکل هرم قدرت یا افقی یا عمودی بودن قدرت می توان تصویری از خانواده ایرانی ارایه داد و آن را به انواع متفاوتی تقسیم کرد;مثل خانواده زن و شوهری نوع اول یا خانواده پدری توسعه یافته.هر خانواده ای در طول زمان هویت اش تغییر می کند و ساختارش متحول می شود.
آیا کارکرد خانواده هم در طول زمان تغییر می یابد؟
بله، کارکرد خانواده هم تغییر می کند. در سال های اولیه زندگی کارکردهای خاصی وجود دارد که در مراحل بعدی زندگی اهمیت کمتری پیدا می کند و به جای آن کارکردهای دیگری اهمیت می یابد. خانواده در مراحل اول و آخر بیشتر به هم شبیه است، یعنی وقتی بچه ها نیستند از نظر ساختار خیلی شبیه می شوند.
از نظر شبکه روابط چطور این خانواده ها شبیه به هم هستند؟
شبکه روابط خانواده ها هم در طول زمان تغییر می کند و شبکه ارتباطات گسترده تر شده و در طول زمان هویت متفاوتی می یابند.
منظورتان ازدواج مبتنی بر عشق است؟
بله. جامعه به این سمت حرکت کرده که ازدواج تنها بر مصلحت خانواده ها و آینده دو نفر نباشد بلکه بیشتر بر اساس تمایل و احساسی که زوجین نسبت به هم دارند شکل بگیرد.
مبتنی بر عشق حاصل نوعی اشاعه فرهنگی است؟
نمی توان ازدواج مبتنی بر عشق را مشخصه خانواده آمریکایی دانست. این مشخصه خانواده جدید است. خانواده به تدریج کارکردهای خود را از دست داده اما هنوز دو کارکرد مهم را حفظ کرده است. یکی کارکرد عاطفی و مناسبات عاطفی بین افراد و دوم نقش خانواده به عنوان مامنی که از فشارهای بیرونی بر فرد بکاهد است. زوجین در شرایط جدید باید آن چنان باشند که بتوانند این دو کارکرد را بیشتر برای هم فراهم کنند. این مسایل شکل ازدواج را نیز تغییر داده است.
زوجین در ازدواج مبتنی بر عشق، دیگر نمی توانند اختلافات خود را به گردن کسی بیندازند و سعی می کنند خودشان مناسبات خود را تنظیم کنند و به تفاهم برسند. خانواده، امروز، با مشکلاتی مواجه است که خانواده در شکل قدیم خود نمی توانست پاسخگوی آن باشد. خانواده جدید بر پایه سنت ها قابل اداره نیست. زمانی براساس سنت ها، همه امور زیر نظر خانواده تنظیم می شد. اما الان شرایط به گونه ای است که برای همه مسایل زوجین باید تفکر کنند، تصمیم بگیرند و هر دو دخالت داشته باشند.
ورود عناصر هالیوودی به زندگی زوج هاست؟
شاید جسته گریخته چنین اتفاقی افتاده باشد و چنین تاثیراتی در بعضی طبقات اجتماعی رخ داده باشد. اما خانواده نهاد سختی است و کمتر از دیگر نهادها دچار تغییرات ناگهانی می شود و مقاومت می کند چون هنوز هم در جامعه ما خانواده مهم ترین نهاد اجتماعی است که مردم بیشترین تعهد را نسبت به آن دارند. ایرانی ها این قدر که به خانواده متعهدند به نهاد دیگری تعهد ندارند. خانواده مکانیزم های پیچیده ای دارد که به شکل ناخودآگاه، به حفاظت و صیانت از خود می پردازد.