نظام مسائل خانواده بحران در خانواده:
بحران (crisis):
کاپلان (۱۹۶۴) بحران را واژگونی یا عدم تعادل در وضعیت ثابت و پایدار فرد که در آن روشهای حل مشکل مؤثر نیستند، تعریف کرده است. Boss (1988) بحران در خانواده را عدم تعادل بیش از حد در وضعیت خانواده به طوری که تحت فشار شدید قرار گرفته و در آن تغییر ایجاد شده تعریف نموده است. در طول بحران در خانواده، ایجاد تغییر در نقشها، وظایف، عملکرد فیزیکی و روانی خانواده و … پدید می آید. در هنگام بروز بحران در خانواده، هدف کمک به خانواده و اعضاء برای حفظ یا بهبود سطح عملکرد می باشد. شناخت بحران در مرحله اولیه کمک به خانواده و سازش با بحران به پیشگیری از ادامه و شدت یافتن آن کمک می کند.
در مواجهه با بحران فرد استراتژی هایی برای حل مشکل اتخاذ می کند که می تواند نتایج زیر را در پی داشته باشد:
- با یادگیری مکانیسمهای تطابقی جدید و کاربرد آنها ، رشد روانی و وضعیت فعالیت بهتری نسبت به قبل از بروز بحران بدست می آورد.
- کسب وضعیت عملکرد قبل از بروز بحران
- کسب وضعیت عملکرد پایین تر از قبل از بروز بحران که خطر بی نظمی را بدنبال دارد و فقدان نام دارد.
انواع بحران:
- بحران وضعیتی (موقعیتی) Situational Crisis : در اثر حوادث ناگهانی ، غیرمنتظره و تأسف بار روی می دهد. این بحران بیش از ظرفیت و توان فرد بوده و غالباً تهدید کننده است. اهداف زندگی را به تأخیر انداخته و ممکن است از بحرانهای گذشته منشأ بگیرد.
- بحران تکاملی (انتقالی) Maturational Crisis : هرگاه فرد از یک مرحله تکاملی به مرحله دیگری می رود و فرآیند تکامل رخ می دهد ، ممکن است با مسایلی روبرو شود که قبلاً آنها را تجربه نکرده اس یا نقشهایی را پذیرا می شود که امکان دارد در او بحران ایجاد کند.
- بحران تکاملی ـ موقعیتی Situational Maturatiolnal Crisis : وقوع یک حادثه ناگهانی و تأسف بار هنگام انتقال از یک مرحله تکاملی به مرحله تکاملی دیگر را بحران تکاملی ـ موقعیتی می نامند. مانند فوت والدین در مرحله بلوغ یک نوجوان.
عوامل عمده در عدم سازگاری فرد با تغییر نقش در مراحل تکاملی :
- ناتوانی فرد در برخورد با نقش اصلی خود که در این مورد نیاز به الگوی ایفای نقش می باشد.
- عدم ارتباط مناسب با دیگران، عدم کفایت و مهارت وی در دستیابی به اهداف زندگی.
- طرد شدن توسط دیگران ـ بحرانهایی چون بلوغ، ازدواج، حاملگی، بازنشستگی و … مثالهایی از بحران تکاملی هستند.