سبک رازی:

چهارمین شیوه معماری ایران که همه ویژگی‌های خوب شیوه‌های پیشین را به بهترین گونه دارا می‌باشد، سبک رازی است که از زمان آل زیاد شروع شد. در زمان سلجوقیان به اوج رسید و تا روزگار مغول ادامه یافت. آغاز کار این شیوه هرچند از شمال ایران بود، اما در شهر ری پا گرفت و بهترین ساختمان‌ها در آن شهر ساخته شد. اگرچه در پی غارت شهر به دست محمود غزنوی از میان رفته‌اند. البته توضیح این نکته ضروری است که در اواخر شیوه خراسانی بناهایی داریم که بیشتر به سبک رازی می‌خورد. بنای مقبره‌ی امیر اسماعیل سامانی، مزار ارسلان جاذب و منار ایاز با وجود اشتراک زمانی با شیوه خراسانی از بناهای اولیه شیوه رازی می‌باشند.

مقبره امیر اسماعیل سامانی:

ساختمان این بنا در بخارا است که در زمان شیوه خراسانی ساخته شده، ولی همه ویژگی‌های شیوه رازی را دارا می‌باشد. همچنین در آن بکارگیری درخشان آجرنمایان است که به عنوان عنصر اصلی ساخت بنا توان چشمگیر نقش اندازه‌های سطوح تزئینی را به نمایش می‌گذارد. ردیف عمود و افق باریکه‌های آجر تونشستگی و بیرون آمدگی آجرچینی‌ ها بافت زیبای سایه روشن را ایجاد می‌کند که یادآور بافت‌های درهم‌رفته‌ی حصیر و سبدبافی است. در شیوه رازی آجر به عنوان مصالح تزئینی خالق انواع بی‌شمار نقش‌های شکسته و راست خط در سطوح گوناگون بناست. چهارگوشه بیرون نما چهار پیلک دارد و در آن برخلاف شیوه خراسانی، وسواس کوتاه گرفتن ساختمان چندان جدی گرفته نشده است و بلندای آن کم نیست. در گذشته این گنبد دو پوش بود ه که در حال حاضر پوسته زیرین آن باقی مانده است.

آرامگاه ارسلان جاذب:

ارسلان جاذب، سپهسالار خراسان در زمان محمود غزنوی بوده است. آرامگاه وی گنبدخانه‌ای دو اشکوبه است در کمرپوش گنبد روزن‌هایی ساخته شده است. گنبد دو پوسته بوده که تنها پوسته زیرین برجای مانده است و این امر از بخش ویران شده آن پیداست. در چپیرسازی آن پس از گوشه‌سازی، هشت پهلو را ژغر یا ژغز به دایره تبدیل کرده‌اند. اینگونه پیشرفته‌ای از [چپرسازی] است و نشان می‌دهد که این فن در گام‌های نخست خود نبوده است. آجرکاری زیر گنبد به گونه‌ زیبایی خفته راسته کار شده است، در نماسازی آجری آن نیز به گونه کله راسته، گل انداز زیبایی پدید آورده شده است.