هنر بیزانس Byzantine art:
هنر منسوب به دوره امپراطوری روم شرقی، که حدود ۳۳۰ میلادی توسط کنستاتین تاسیس شد و در سال ۱۴۵۳ که قستنطنیه (کنستانتینوپل) پایتخت امپراطوری به تصرف ترکها درآمد و با نام استانبول پایتخت امپراطوری عثمانی شد، به پایان رسید. طی این یازده سده متصرفات بیزانس از نظر گستره بسیار متنوع بود زمانی تقریبا تمام حوزه مدیریتانه را در بر می گرفت،اما از سده هفتم میلادی به بعد بسیاری از ایالات آن نخست به رست اعراب و بعد به دست ترکها از دست رفت.
با این حال هنر بیزانس را نمی توان به درستی بر حسب مسائل سیاسی یا جغرافیائی توصیف کرد. این هنر به ناگاه ظهور نیافتو برای مدت طولانی به همان اندازه که هنر بیزانس محسوب می شود، هنر رومی هم بود. و از این گذشته در سال ۱۴۵۳ هم متقوف و مضمحل نشده زیرا در نیمه دوم سده ی پانزده م و بخش قابل توجهی از سده‌شانزدهم هنر آن مناطقی که هنوز ارتودوکس یونانی شکوفا بود، مانند منت آتوس (montatos) به همان سنت بیزانسی بود.
هنر صدر مسیحیت:
اینکه نخستین آثار هنر مسیحی در کجا و در چه زمانی و توسط چه کسی به وجود آمد،بر کسی روشن نیست. چرا که پیش از فرمانروایی کنستانتین کبیر که مسیحیت را دین رسمی کشور و رم را مرکز مسیحیت قرار داد، مسیحیان در نظر رومیان فرقه ای مزاحم و حتی خطرناک شمرده می شدند که باید مهار شوند بنابراین مسیحیان باید مخفیانه عبادت می کردند. لذا احتمالاً در خانه‌های خصوصی ثروتمندان و یا در پرستشگاه‌های مخفی عبادت می کردند. آثار زیادی از آن دوره در دست نیست، اما با ارزش ترین آثار این دوره مقابر دخمه‌ای یا کاتاکومب (Catacomb) ها هستند.
معماری:
با آنکه پاره‌ای از جشنها و مراسم در مقابر دخمه ای برگزاری می‌شد، به احتمال زیاد عبادات منظم در خانه هایی خصوصی که به ترتیبی برای تبدیل شدن به خانه‌های «انجمنی» یا تالارهای ستوندار ساده تغییراتی در آنها داده شده بود به جای آورده می‌شدند. خانه‌های اخیر سالم بر جامانده اند زیرا در آخرین پیگرد بزرگ در دوره دپوکلسین تمامی آنها ویران شدند بقایای یکی از این خانه ها که به گونه ای با سیلیکای اولیه شباهت دارد و به ۳۱۱ میلادی مربوط می‌شود زیر کلیسای جامع آکویلیا به دست آمده است.
فهرست:
- پیشگفتار
- فصل اول: هنر صدر مسیحیت
- فصل دوم: معماری
- فصل سوم: موزاییک و نقاشی
- فصل چهارم: نسخه تذهیب کاری شده
- فصل پنجم: پیکر تراشی و صنایع دستی
- فصل ششم: هنر بیزانسی
- فصل هفتم: راونا
- فصل هشتم: نقاشی و پیکر تراشی
- فهرست منابع و مآخذ