اعسار از پرداخت محکوم به:
به لحاظ لغوی نویسندگان اعسار را به معنی سختی، دشواری و مشقت تعریف میکنند و در فقه این واژه را معادل واژهی افلاس قرار میدهند. در اصطلاح حقوقی منظور از اعسار، ناتوانی در پرداخت است. بنابراین به کسی که ناتوان از پرداخت باشد، معسر میگویند.
در یک تقسیمبندی معروف و اولیه، اعسار به دو قسم تقسیم میشود:
۱ ـ اعسار از پرداخت هزینهی دادرسی:
همانطور که میدانیم طرح هر دعوا و اخذ حکم و اجرای آن در فرآیند دادرسی، دربردارندهی هزینههای متعددی خواهد بود که به تناسب نوع دعوا و خواستهی ما و همینطور ادلهای که برای اثبات دعوا به کار میبریم این هزینهها میتواند متفاوت باشند. یک نوع از اعسار، اعسار از پرداخت این هزینههای دادرسی است و مطابق قانون آیین دادرسی مدنی، معسر از هزینهی دادرسی کسی است که به واسطهی عدم کفایت دارایی یا عدم دسترسی به مال خود به طور موقت قادر به پرداخت آن نیست.
۲ ـ اعسار از پرداخت محکوم به (آن چیزی که مورد حکم واقع شده است):
که مطابق قانون جدید نحوهی اجرای محکومیتهای مالی منظور از این نوع، کسی است که به دلیل نداشتن مالی، قادر به پرداخت دیون و بدهیهای خود نیست. البته عدم قابلیت دسترسی به مال نیز در حکم نداشتن مال است و اثبات این مورد نیز با خود بدهکار است. در حقیقت میتوان گفت هر کس به موجب حکم دادگاه به دادن هر نوع مالی به دیگری محکوم شود (مثلا دیه، ضرر و زیان ناشی از جرم، داشتن بدهی به دیگری و … ) و توانایی پرداخت آن را نداشته باشد و این امر در نزد دادگاه صالح به اثبات برسد، معسر از پرداخت محکومبه شناخته میشود.