بورس کالای ایران (Iran Mercantile Exchange) به داد و ستد نقد، نسیه و سلف انواع محصولات صنعتی و کشاورزی در ایران می‌پردازد و راه‌اندازی معاملات ابزارهای مشتقه و به ویژه قراردادهای آتی را در برنامه‌های پیش روی خود دارد. نیاز به ایجاد بازار شفاف جهت تسهیل معاملات و کشف نرخ قیمت کالاهای اساسی و مواد اولیه واسطه‌ای بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا، ایجاد ابزارهای مدیریت ریسک قیمت و تأمین مالی بازار کالایی و تضمین تعهدات طرفین معامله به منظور دستیابی به اثرات مثبت این مهم در توسعه اقتصادی، دولت و مجلس شورای اسلامی را بر آن داشت تا بستر قانونی لازم جهت تأسیس و راه اندازی بورس‌های کالایی را در ایران فراهم سازند.
در پی این امر، سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران در شهریور ماه سال ۱۳۸۲ به عنوان اولین بورس کالای کشور فعالیت خود را آغاز کرد و پس از آن نیز سازمان کارگزاران بورس کالای کشاورزی در شهریور ماه سال ۱۳۸۳ شروع به فعالیت نمود. با بازنگری و تصویب قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۸۴ و تصمیم شورای عالی بورس، سرانجام بورس‌های فلزات و کشاورزی در یکدیگر ادغام و بورس واحدی با عنوان بورس کالای ایران تشکیل شد و از ابتدای مهرماه سال ۱۳۸۶ فعالیت خود را آغاز کرد. طبق قانون بازار اوراق بهادار کلیه معاملات در بورس کالای ایران تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار انجام می‌شود. از بنیانگذاران بورس کالا میتوان به دکتر سید ابراهیم عنایت اشاره کرد که پیشکسوت بازار سرمایه محسوب میشوند.
مهمترین خصوصیات بورس کالا:
- انتقال ریسک قیمت (بعنوان مثال در کالاهای کشاورزی از طریق انجام معاملات آتی که نوعی بیمه قیمت برای تولید کننده است ریسک قیمت از تولید کننده به سایر حلقه های بازار منتقل می شود)
- تضمین معاملات و استاندارد کالا (از کارگزار تضمین اخذ می شود ـ در صورت وقوع تخلف خسارت مشتری از طریق تضمین ها پرداخت می شود ـ از تحویل کالای خارج از مشخصات قرار داد جلوگیری می شود)
- تامین منابع مالی مورد نیاز تولید کنندگان (از طریق معاملات آتی و بکارگیری منابع خرد در دست مردم هم بخشی از منابع تولید کننده را تامین و هم به رونق سرمایه گذاری و توسعه بازار سرمایه کمک می کند)