استیفاء:
مبحث استیفاء در جلد اول قانون مدنی آقای دکتر حسن امامی در کتاب «ضمان قهری» آمده است و به معنی بهره‌مند شدن کسی از عمل دیگری یا منفعت بردن از مال غیر می باشد که مواد ۳۳۶ و ۳۳۷ قانون مدنی به آن مبحث اختصاص دارد. ماده ۳۳۶- «هر گاه کسی بر حسب امر دیگری اقدام به عملی نماید که عرفاً برای آن عمل اجرتی بوده یا آن شخص عادتاً مهیای آن عمل باشد عامل مستحق اجرت عمل خود خواهد بود مگر اینکه معلوم شود قصد تبرع داشته است». ماده ۳۳۷- «هر گاه کسی بر حسب اذن صریح یا ضمنی از مال غیر استیفاء منفعت کند صاحب مال مستحق اجرت المثل خواهد بود مگر اینکه معلوم شود اذن در انتفاع مجانی بوده است».
آقای دکتر اخلاقی بعد از اشاره به مدارکی که ایران هما در اختیارش قرار داده چنین اظهار نظر می کند:
به نظر اینجانب هر چند حسب ماده ۲/۱۱ از موافقت نامه اصلی هر نوع تغییر و اصلاحی از جمله افزایش نرخ زمینی «هما» می بایست کتباً به توافق طرفین قرارداد برسد و «پان ام» الحاقیه «ب» را برای سال ۱۹۷۸ بر اساس ۲۰% افزایش بها و برای سال ۱۹۷۹ بر مبنای ۳۶% درصد افزایش بها را امضاء نکرده است معذالک این امر نمی تواند تعهد «پان ام» بر مبنای موافقت نامه‌های منعقده، حداقل از ایفای تعهد اصلی خود یعنی پرداخت قیمت خدمات زمینی ارائه شده بر اساس تعرفه مذکور در الحاقیه «ب» که در سال ۱۹۷۶ به امضا رسیده بری سازد.
چکیده تحقیق:
استیفاء مصدر باب استفعال از فعل وفی است که برای درخواست کردن و طلب کردن بکار می رود و فعل «وفی» را به باب استفعال برده‌اند تا انجام عملی را خواستار گردند، اما در اصطلاح حقوق عبارتست از بهره‌مند شدن کسی از عمل یا منفعت مال غیر بر حسب اذن قبلی که داده شده است یا در معنی متداول به معنی بهره‌مند شدن از مال یا عمل دیگری در جایی که شخص به هزینه یا کار دیگری بر دارایی خود می افزاید، خواه به صورت تملک باشد یا استفاده از منافع ، و مواد ۳۳۶ و ۳۳۷ قانون مدنی به این مبحث اختصاص دارد.
فهرست مطالب:
- مقدمه
- چکیده پایان نامه
- الف – پیشینه تاریخی
- ۱- در حقوق اسلام
- ۲- در جلد اول قانون مدنی
- ۳- در حقوق رم
- ۴- در حقوق فرانسه
- ۵- در حقوق انگلیس و آمریکا
- الف) دارا شدن غیر عادلانه (بلاکس لودیکشنری)
- ب) اصل استحقاق در حقوق انگلیس و آمریکا
- ۶- در حقوق بین المللی و آراء دیوان های داوری
- الف) کمیسیون داوری یونان و انگلیس
- ب) کمیسیون دعاوی کلی ایالات متحده آمریکا و مکزیک
- ج) کمیسیون داوری فی ما بین ایالات متحده آمریکا و پرو
- د) دیوان داوری ایران و آمریکا
- منابع اقتباس
- ۱- قانون مدنی
- ۲- منابع فقهی
- ۳- سایر منابع
- فصل اول: استیفاء از عمل شخص
- بخش نخست – کلیات
- گفتار اول – تعاریف و تحدید موضوع
- ۱- تعریف ادبی
- ۲- تعریف اصطلاحی
- ۳- استیفاء به معنای اعم
- ۴- استیفاء به معنای اخص
- ۵- طبقه بندی استیفاء در ضمان قهری
- گفتار دوم ـ ماهیت استیفاء
- ۱- نظریه عقدی
- ۲- نظریه شبه عقدی
- ۳- تئوری دارا شدن غیر عادلانه (حقوق تطبیقی)
- ۴- نظریه عقد استیفاء و واقعه حقوقی
- ۵- نظریه عمل مادی با آثار حقوقی
- گفتار سوم ـ مبانی فقهی و قانونی
- ۱- مبانی فقهی
- الف) امر معاملی
- ب) اجاره
- ج) لقطه
- د) جعاله
- هـ) استیفاء در سایر منابع فقهی
- یک ـ شرکت و مضاربه
- دو- حقوق متولی و ناظر در وقف
- و) فقه تطبیقی
- یک – تدوین قانون منطبق با فقه حنفی
- دو- کلیاتی درباره ماهیت
- سه – عقد ضمنی و اشباه آن
- چهار – تمدید عقد سابق با مخالف با عقد
- ۲- رویه بین المللی
- ۳- ماده ۳۳۶ قانون مدنی
- بخش دوم – شرایط و آثار
- گفتار ۱- روابط طرفین
- ۱- شخص مسئول
- الف) اهلیت آمر
- یک – فرضی که آمر صغیر غیر ممیز یا مجنون باشد
- دو – فرضی که آمر سفیه یا صغیر ممیز باشد.
- ب) قصد آمر
- ۲- شرایط عامل
- الف) اهلیت عامل
- ب) قصد عامل
- یک – قصد تبرع از ناحیه عامل دارای اهلیت
- دو- قصد تبرع از ناحیه صغیر ممیز و سفیه
- سه – عدم قصد تبرع از ناحیه صغیر ممیز و سفیه
- چهار – قصد عامل در گرفتن اجرت المثل
- پنج – فقدان قصد از ناحیه عامل در حین اجرای امر
- گفتار دوم – شرایط مربوط به امر و عمل
- ۱- شرایط مربوط به امر
- ۲- شرایط مربوط به عمل
- الف) عمل بر حسب امر دیگری باشد
- ب) عمل باید انجام شود
- ج) عرفاً برای عمل اجرت باشد
- د) عامل خود را عادتاً برای اجرت مهیا کرده باشد
- ۳- مشروعیت عمل
- الف) عامل به نامشروع بودن عمل آگاهی دارد
- ب) عدم آگاهی عامل به مشروعیت عمل در نتیجه جهل حکمی است
- ج) عدم آگاهی به مشروعیت عمل جهل موضوعی است
- ۴- عامل قصد تبرع نداشته باشد
- الف) تبرع
- ب) فرض عدم تبرع
- ج) تبرع در اقرار
- گفتار سوم – آثار
- ۱- ضمان امر و مسئولیت آمر
- ۲- عمل مأمور و استحقاق به اجرت المثل عمل
- ۳- مسئولیت عامل راجع به اموال آمر
- الف) وضعیت اموال در ید مأمورین
- ب) وضعیت ید صنعتگران نسبت به اموال دیگری
- فصل دوم: استیفاء از مال غیر
- بخش نخست – کلیات
- گفتار اول – تعاریف
- گفتار دوم – کلیات
- ۱- مفهوم و ماهیت حقوقی استیفاء
- ۲- استیفاء در حقوق سایر کشورها و دادگاههای بین المللی
- بخش دوم – مبانی فقهی و قانونی
- گفتار اول – مبانی فقهی
- ۱- اکل مال به باطل
- ۲- قاعده علی الید
- ۳- مقبوض به عقد فاسد
- ۴- الخراج بالضمان
- ۵- مأخوذ بالسؤم
- ۶- قاعده احترام
- ۷- اجاره
- گفتار دوم – مبانی قانونی (ماده ۳۳۷)
- بخش سوم: شرایط و احکام و آثار
- گفتار اول: شرایط تحقق استیفاء از اموال دیگری
- ۱- اذن
- الف) اذن صریح
- ب) اذن ضمنی
- ۲- فقدان اذن
- ۳- استیفاء منفعت
- الف) منافع مال مادی است
- یک – منافع موجود است
- دو – منافع تدریجی الحصول است
- ب) منافع مال معنوی است
- ۴- اجرت داشتن مال موضوع استیفاء
- ۵- مجانی نبودن اذن در استیفاء
- الف) صاحب مال اذن به استیفاء مجانی داده است.
- ب) قصد استیفاء مجانی و رجوع از اذن
- ج) اباحه غیر معوض
- یک) اباحه عین
- دو) اباحه منافع
- ۶- لزوم اهلیت برای اذن انتفاع مجانی
- ۷- اهلیت در اذن دهنده
- ۸- اهلیت استفاده کننده
- الف) صغیر و ممیز
- ب) مجنون یا صغیر غیر ممیز
- ۹- قصد طرفین
- الف) قصد اذن دهنده
- یک – اذن در انتفاع مجانی است
- دو – اذن دهنده اجرت المثل بیشتری مطالبه می کند
- سه – اذن دهنده اجرت المثل کمتری مطالبه می کند
- ب) قصد مأذون
- یک – اختلاف در قصد طرفین
- دو- عدم اطلاع مأذون از قصد اذن دهنده
- ۱۰- مشروعیت استیفاء از مال غیر
- گفتار دوم – احکام استیفاء در اموال دیگری
- ۱- اجرت المثل در اجازه اشیاء
- الف) تعیین مدت
- ب) انتقضاء مدت
- ج) پایان اجاره و مراضات حاصله
- د) تأسیس بنا و غرص اشجار
- ۲- اتلاف مال به عوض
- ۳- تعیین اجرت المثل
- الف) مسئولیت فردی یا تضامنی
- ب) تصرف اذن دهنده و اجرت المثل
- ج) حق مأذون نسبت به منافع استفاده نشده
- گفتار سوم – آثار استیفاء از اموال دیگری
- ۱- مسئولیت منتفع
- الف) پرداخت اجرت المثل استیفاء
- یک – نحوه محاسبه اجرت المثل
- * – محاسبه اجرت المثل بر مبنای مدت تصرف
- ** – محاسبه اجرت المثل بر مبنای مدت استیفاء
- دو – وضعیت منافع استیفاء پس از انفصال
- ب) ضمان ید مستفید
- یک – ضمان عین
- دو- ضمان منافع
- سه – ضمان منافع غیر مستوفات
- ۲- استحقاق اذن دهنده
- الف) دریافت اجرت المثل
- ب) رجوع از اذن
- گفتار چهارم – فروض قابل بررسی در استیفاء
- ۱- استیفاء از مال غیر است
- ۲- استیفاء منفعت همراه با کار غیر است
- ۳- استیفاء از مال دیگری توأم با کار ثالث است
- ۴- استیفاء از مال دیگری توأم با کار دیگری به نفع ثالث است
- گفتار پنجم – نحوه اثبات حق و صدور حکم
- ۱- بار اثبات
- ۲- وسایل اثبات
- ۳- وضعیت حکم
- ۴- نمونه‌هایی از صدور احکام
- یک – دادگاه های داخلی
- دو – در دیوان داوری ایران و آمریکا
- منابع و مآخذ.