برای تبیین هر چه بهتر «جایگاه توسعه اقتصادی» در اسلام و با توجه به مجال اندک، مباحث این نوشتار تحت ۴ عنوان کلی ذیل بررسی خواهد شد:

1. تعریف توسعه
2. هدف توسعه
3. نظام های توسعه و راهبردهای آن
4. پایه ‏های توسعه اقتصادی در اسلام.

بخش اول: تعریف توسعه ـ توسعه در ادبیات اقتصادی:

از دهه چهل میلادی به این سو، «توسعه» به صورت اصطلاحی در اقتصاد رواج یافته است. در آغاز، توسعه را مترادف «رشد تولید ناخالص داخلی» می‏ دانستند؛ امّا با گذشت یک دهه، تجربه کشورهایی که برای تحقّق توسعه، راه افزایش تولید ناخالص داخلی را پیموده بودند، نشان داد که توسعه تنها پدیده ‏ای اقتصادی نیست، بلکه حالتی است که ابعاد دیگر نیز دارد؛ ابعادی همچون توسعه سیاسی، توسعه اجتماعی، و مانند آن‏ها.

توسعه در اسلام:

در دیدگاه اسلامی، توسعه اقتصادی برای جامعه، دستاوردِ برنامه ‏های اسلام در اجرای احکام الهی و جامه عمل پوشاندن به تعالیم آسمانی است. تا آنجا که نبی مکرم اسلام {صلی الله علیه وآله} هر روز پس از نماز صبح به گونه ای که اصحاب صدایشان را بشنوند در کنار دعا برای اصلاح دین و آخرت، سه مرتبه این جملات را می فرمودند:

• «اللّهُمَّ أصلِح لی دُنیای الَّتی جَعَلتَ فیها مَعاشی؛
• بار خدایا! دنیای مرا به سامان آور؛ همان را که مایه زندگانی من قرار داده ‏ای».

امام صادق علیه­ السلام در توصیف جامعه­ی پس از ظهور حضرت حجت عجل الله تعالى فرجه الشریف می ­فرمایند:

• «…ویطلُبُ الرَّجُلُ مِنکُم مَن یصِلُهُ بِمالِهِ ویأخُذُ مِنهُ زَکاتَهُ فَلا یجِدُ أحَدا یقبَلُ مِنهُ ذلِکَ؛ استَغنَی النّاسُ بِما رَزَقَهُمُ اللّه‏ُ مِن فَضلِهِ؛
• … و کسی از شما به دنبال فردی می‏ گردد که مالش را بستاند و زکاتش را بپذیرد، امّا هیچ کس را نمی ‏یابد که چنین کند، [زیرا] مردم از رهگذر روزی‏ هایی که خداوند با فزون بخشی خویش به ایشان عطا فرموده، بی‏نی از شده ‏اند».