تعریف برنامه ریزی:

1. تعریف آرتور لوئیس:برنامه ریزی را تهیه و تنظیم مدارکی می داند که حاوی نقشه های هزینه های عمومی برای مدت ۲ یا ۴ یا ۵ و یا حتی ۱۰ سال که حاکی از تصمیم دولت برای خرج در آینده است به شرط آنکه به موقع پول در خزانه کشور باشد.
2. تعریف تین برگر (اقتصاددان هلندی): برنامه ریزی را به معنای وسیع محاسبات مقدماتی به منظور تحصیل بهترین سطح تولید و اخذ تصمیمات و نظارت و باز بینی در اجرای آنها می داند.
3. تعریف شارل بتلهایم: برنامه ریزی اقتصادی مجموعه ای از مقررات و ترکیباتی است که به منظور اجرای طرح فعالیت های اقتصادی وضع شده باشد.
4. و … .

تاریخچه برنامه ریزی اقتصادی در تئوری و عمل:

برنامه ریزی اقتصادی از جنگ جهانی دوم به بعد در دنیا مطرح شد. از آن زمان که نظام سوسیالیستی در جهان مطرح شد و به خصوص در شوروی که شکوفایی اقتصادی وجود داشت.اولین فردی که دارای تفکر برنامه ریزی بود،مارکس بود.به خاطر این که در نظام سوسیالیستی مکانیزم بازار وجود نداشت و بر اساس برنامه ریزی پیش می رفت.

البته مارکس نحوه برنامه ریزی را توضیح نداد.در زمان استالین نحوه برنامه ریزی بیان شد که فاقد مبنای ریاضی بود.اما بعداز او درشوروی و اقمار آن برنامه ریزی براساس ریاضی بوجودآمد. بعد ها کینز مداخله دولت را در اقتصاد برای ایجاد اشتغال کامل مطرح میکند و ایجاد برنامه ریزی اقتصادی توسط دولت مطرح شد.

معایب و مزایای نظام بازار آزاد:

مزایای بازار آزاد این است که در صورتی که نظام قیمت ها درست کار کنند ،تولید و توزیع کالاها و خدمات به خودی خود صورت میگیرد.و متناسب با آن عرضه و تقاضای موجود در جامعه رخ میدهد و دردسر یک سازمان عریض و طویل برای تعیین نوع کالا و نوع خدمات و قیمت آن ها وچگونگی تخصیص منابع نیاز نخواهد بود. مثلا اگر نظام قیمت ها درست عمل کند نیاز به برنامه ریزی ندارد. می خواهیم عرضه و تقاضای گوشت را در تهران تنظیم کنیم.

1. تعداد جمعیت تهران را باید داشته باشیم.
2. تعداد چلو کبابی ها و بیمارستان ها و سهم بزرگ و کوچک از گوشت ـ نحوه خرید و توزیع گوشت و همه آنها را باید اطلاع داشته باشیم که خیلی دشوار است.

معایب نظام قیمت ها:

1. بحث عدالت اجتماعی: در نظام قیمت ها عده زیادی فقیر و اقلیتی ثروتمندند که در زمان کمبود فقط ثروتمندان میتوانند از کالاها استفاده کنند.
2. تولید کالا و خدمات عمومی و همگانی: مثل آموزش، کالاهای استراتژیک که اگرتوسط بخش دولتی تولید نشود بامشکل روبرو می شویم چون تولید این کالاها توسط بخش خصوصی مقرون به صرفه نیست.
3. وجود انحصارات داخلی وخارجی که باعث میشود قیمت ها از حد معمول بالاتر رود و محروم شدن گروه زیادی را برای استفاده از کالاها به دنبال دارد.