اِحتضار اصطلاحی به معنای حاضر شدن مرگ است. به شخصی که در آستانه مرگ و خروج روح از بدن قرار گرفته، «مُحتَضر» میگویند. در این حال، به لحاظ فقهی وظایفی بر عهده کسانی است که در کنار محتضر هستند. احتضار دارای احکام واجب، مستحب و مکروه است که به مجموع آن آداب احتضار نیز گفته شده است :
- واجبات: بر همگان واجب کفایی است مسلمانی را که در حال جان دادن است. به گونهای که کف پاهایش به سمت قبله باشد، بخوابانند.
- مستحبات: مستحب است برای فردی که در آستانه جان دادن است شهادتین و اقرار به پیامبر(ص) و ائمه (ع) را تلقین کنند یعنی برای او بگویند تا او تکرار کند. اگر جان دادن محتضر سخت است، مستحب است او را به جایی که نماز میگزارده انتقال دهند.
- همین طور تلاوت قرآن، به ویژه سورههای «یس» ، «صافّات» و «احزاب» بر بالین محتضر مستحب است. خواندن دعای عدیله نیز از دیگر مستحبات حالت احتضار است.
- همچنین تلقین دعاهای: « اَللَّهُمَّ اغْفِرْ لی الْکَثِیرَ مِنْ مَعاصِیکَ واقْبَلْ مِنّی الْیَسیرَ مِنْ طاعَتِکَ » و « یا مَنْ یَقْبَلُ الْیَسِیرَ وَیَعْفوُ عَنْ الْکَثِیرِ اِقْبَلْ مِنِّی الْیَسِیرَ واعفُ عَنّی الْکَثِیرَ إنَّکَ أنْتَ الْعَفُوُّ الْغَفوُرُ » نیز مستحب است.
- مکروهات: در مقابل، حضور جُنُب و حائض نزد محتضر، تنها گذاشتن زن ها نزد وی، نهادن شیء آهنی بر شکمش، گریه کردن و سخن گفتن زیاد نزد او مکروه است.